Cây bàng, còn được gọi là quang lang, chambok barang parcang prang (ở Campuchia), hay badamier (tiếng Pháp), là cây thuốc nam có tên khoa học là Terminalia catappa L. và thuộc họ Bàng (Combretaceae).
Xem thêm: Cây Chè: Từ Nguyên Liệu Đến Thức Uống Giàu Giá Trị Dinh Dưỡng
Đặc điểm hình thái cây bàng
Cây bàng là một loài cây lớn, có thể cao tới 25m, với tán cây xòe rộng như chiếc lọng do cách mọc vòng của cành. Lá cây to, hình thìa, dài 20-30cm và rộng 10-13cm, mặt trên nhẵn, mặt dưới có lông màu hung nhạt. Hoa mọc thành bông dài 15-20cm. Quả hình bầu dục, dẹt, dài 4cm, rộng 3cm, dày 15mm, có cơm màu vàng đỏ và xơ. Hạt có nhân trắng chứa nhiều dầu. Mùa quả từ tháng 8 đến tháng 10.
Phân bố và thu hái
Cây bàng được trồng phổ biến làm cây bóng mát, được cho là du nhập từ đảo Moluques. Người ta thường sử dụng lá, vỏ cây và hạt của cây bàng. Tuy nhiên, việc tách nhân hạt bàng khá khó khăn, chỉ thu được khoảng 23g nhân từ 100g hạch khô.
Thành phần hóa học
- Lá và vỏ cây chứa tanin:
- Vỏ thân: 25-35% tanin pyrogalic và tanin catechic
- Vỏ cành: 11% tanin
- Nhân hạt:
- Chứa 50% dầu béo màu vàng nhạt hoặc lục nhạt
- Dầu có vị dễ chịu, giống dầu hạnh nhân
- Toàn quả chỉ chứa khoảng 5% dầu béo
- Đặc tính của dầu nhân hạt bàng:
- Tỷ trọng: 0,917
- Chỉ số khúc xạ ở 35°C: 1,4660
- Độ đông đặc: +1°C
- Chỉ số axit: 2,94
- Chỉ số xà phòng: 197,8
- Chỉ số iốt: 60,72
- Phần không xà phòng hóa: 0,38
- Axit toàn phần: dạng đặc, màu vàng nhạt hoặc trắng, chiếm 36%
Dầu bàng được xếp vào loại dầu không khô do chỉ số iốt thấp và không cho phản ứng hexabromua.
Công dụng và cách sử dụng
- Vỏ cây:
- Chữa lỵ và ỉa chảy
- Rửa vết loét và vết thương
- Liều dùng: 12-15g/ngày, sắc với 200ml nước, thêm đường cho dễ uống
- Lá:
- Chữa cảm sốt, giúp ra mồ hôi (sắc uống)
- Giảm đau nhức (lá tươi giã nát, xào nóng để đắp và chườm)
- Hạt:
- Chữa ỉa ra máu (sắc uống)
- Ép lấy dầu để ăn hoặc sử dụng trong công nghiệp
Cây bàng không chỉ là một loài cây bóng mát phổ biến mà còn có nhiều công dụng trong y học cổ truyền. Tuy nhiên, việc khai thác dầu từ hạt bàng vẫn chưa được phát triển do khó khăn trong quá trình tách nhân và cơ giới hóa. Góc Thực Dưỡng cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết. Xin chúc cho bạn và gia đình thật nhiều sức khỏe và an vui trong cuộc sống!
