Cây diếp cá, còn được biết đến với tên gọi là cây lá giấp hay ngư tinh thảo, có tên khoa học là Houttuynia cordata Thunb. và thuộc họ Lá giấp (Saururaceae).
Xem thêm: Cây Ngải Cứu – Vị Thuốc Thần Kỳ Giúp Chữa Đau Bụng, Tiêu Hóa và Điều Kinh
Sơ lược về cây Diếp Cá
Cây diếp cá là một loại cỏ nhỏ, sống lâu năm, thường mọc ở những nơi ẩm ướt. Cây có thân rễ mọc ngầm dưới đất, với rễ nhỏ mọc ở các đốt. Thân cây mọc thẳng đứng, cao khoảng 40 cm, có lông hoặc ít lông.
- Lá: Lá diếp cá mọc cách, có hình tim với đầu lá hơi nhọn hoặc nhọn hẳn.
- Hoa: Hoa nhỏ màu vàng nhạt, không có bao hoa, thường mọc thành bông. Cụm hoa có 4 lá bắc màu trắng, tạo nên hình dáng giống như một bông hoa đơn độc. Toàn bộ cây có mùi tanh đặc trưng giống như cá. Hoa nở vào mùa hè, từ tháng 5 đến tháng 8.
Phân bố, thu hái và chế biến
Cây diếp cá là cây thuốc nam mọc hoang ở nhiều nơi ẩm thấp trên lãnh thổ Việt Nam. Người dân thường hái lá diếp cá để ăn kèm với cá hoặc chế biến thành các món ăn khác. Toàn bộ cây có thể được sử dụng tươi hoặc phơi khô, sấy khô để bảo quản.
Thành phần hóa học
Trong cây diếp cá chứa khoảng 0,0049% tinh dầu và một số chất ancaloit như cocdalin (cordalin). Tinh dầu chủ yếu bao gồm:
- Metylnonylxeton (có mùi khó chịu)
- Chất miêcxen (myrcen)
- Axit caprinic
- Laurinaldehyt
Hoa và quả của cây chứa chất isoquexitrin nhưng không chứa quexitrin. Độ tro trung bình của cây là 11,4%, trong đó tro không tan trong HCl chiếm 2,7%.
Tác dụng dược lý
- Lợi tiểu: Diếp cá có tác dụng lợi tiểu mạnh mẽ nhờ vào chất quexitrin và các chất vô cơ khác. Dung dịch với nồng độ 1/100.000 phân tử lượng quexitrin vẫn có tác dụng lợi tiểu hiệu quả.
- Tăng sức chịu đựng của vi ti huyết quản: Một số dẫn xuất của đioxyflavonon (3-4 dioxyflavonol) có tính chất tương tự rutin, giúp tăng cường sức chịu đựng của vi ti huyết quản, làm cho huyết quản khó bị đứt vỡ.
- Kích thích da: Chất cocdalin trong diếp cá có tác dụng kích thích da và gây phồng.
Công dụng của cây Diếp Cá và liều dùng
Công dụng cây Diếp Cá
Theo Đông y, diếp cá có tính vị cay, hơi lạnh và hơi độc, chủ yếu tác động vào phế kinh. Cây diếp cá được sử dụng để:
- Tán nhiệt
- Tiêu ung thũng
- Chữa phế ung
- Điều trị ung thũng
- Trĩ
- Vết lở loét
Người dân thường sử dụng diếp cá trong các trường hợp tụ máu như đau mắt (giã nhỏ lá ép vào hai miếng giấy bản đắp lên mắt khi ngủ) hoặc bệnh trĩ lòi dom (sắc uống nước với liều 6-12g và xông hơi). Ngoài ra, diếp cá còn có tác dụng thông tiểu, chữa bệnh mụn nhọt và điều hòa kinh nguyệt.
Liều dùng trung bình
Liều dùng trung bình cho diếp cá là từ 6 đến 12g mỗi ngày (có thể sắc hoặc dùng dưới dạng bột viên).
Đơn thuốc sử dụng cây diếp cá
- Nguyên liệu:
- Cây diếp cá khô: 20g
- Táo đỏ: 10 quả
- Nước: 600 ml
- Cách thực hiện:
- Sắc hỗn hợp trên cho đến khi còn lại 200ml.
- Chia thành 3 lần uống trong ngày.
Đơn thuốc này thường được sử dụng để chữa bệnh viêm sưng tai giữa và sưng tắc tia sữa.
Cây diếp cá không chỉ là một vị thuốc quý trong Đông y mà còn là nguyên liệu bổ dưỡng trong chế độ ăn uống hàng ngày. Góc Thực Dưỡng cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết. Xin chúc cho bạn và gia đình thật nhiều sức khỏe và an vui trong cuộc sống!
