Cây mù u, còn được gọi với các tên khác như cây đồng hồ, khung tung và khchyong (tại Campuchia), có tên khoa học là Calophyllum inophyllum L. (trước đây là Balsamaria inophyllum Lour.) và là cây thuốc nam thuộc họ Măng cụt (Guttiferae).
Xem thêm: Cây Khế: Từ Thực Phẩm Bổ Dưỡng Đến Vị Thuốc Quý Trong Y Học Cổ Truyền
A. Sơ lược về cây mù u
Cây mù u là một loại cây gỗ cao, thường đạt chiều cao từ 10 đến 15 mét với dáng vẻ đẹp mắt.
- Lá: Lá mù u mọc đối, có hình thon dài và mỏng. Chiều dài lá từ 10-17cm và rộng từ 5-8cm. Phía cuống lá hơi thắt lại, đầu lá hơi tù. Gân lá rất nhỏ, nhiều và chạy song song, nổi rõ cả hai mặt lá.
- Hoa: Hoa của cây mù u khá to, có màu trắng và thơm, mọc thành chùm xim ở kẽ lá hoặc đầu cành. Đặc điểm nổi bật của hoa là màu trắng đặc trưng, giúp dễ dàng phân biệt với các cây khác.
- Quả: Quả mù u hình cầu, có đường kính khoảng 2,5cm khi chín có màu vàng nhạt. Vỏ quả bên ngoài mỏng, trong dày và cứng. Hạt bên trong chứa nhiều dầu.
- Mùa hoa và quả: Cây ra hoa từ tháng 2 đến tháng 6 và quả chín vào tháng 10 đến tháng 12.
B. Phân bố
Cây mù u mọc hoang và được trồng rộng rãi tại nhiều tỉnh miền Bắc và miền Nam Việt Nam như Quảng Ninh, Quảng Bình đến Phan Thiết, Vĩnh Long, Mỹ Tho, Gia Định, Sông Bé, Bà Rịa… Ngoài ra, cây còn mọc ở một số tỉnh miền Nam Trung Quốc, Nhật Bản, Lào và Campuchia.Cây thường mọc hoang tại những vùng đất cát ven biển. Người dân miền Trung thường trồng cây để lấy hạt ép dầu thắp đèn. Cây bắt đầu cho quả sau khoảng bốn năm trồng; năm đầu có thể thu hoạch khoảng 4kg hạt, những năm sau có thể đạt từ 30-50kg hạt. Vụ thu hoạch chính ở các tỉnh phía Nam diễn ra vào tháng 11-12 và vụ sau vào tháng 4-5 (trước mùa mưa).
C. Công dụng và liều dùng
Cây mù u chủ yếu được sử dụng trong dân gian với nhiều công dụng:
- Nhựa mù u: Được dùng dưới dạng bột để rắc lên các vết lở loét hoặc mụn nhọt.
- Dầu mù u:
- Chữa ghẻ và các bệnh ngoài da bằng cách trộn với ít vôi đun lên rồi bôi vào vùng bị ảnh hưởng.
- Theo nghiên cứu của Pétard (1940), este etylic của dầu mù u có hiệu quả trong điều trị viêm dây thần kinh do hủi. Liều dùng cho este etylic là từ 5-10ml tiêm bắp thịt sâu hoặc uống từ 5-20ml.
- Dầu mù u cũng được sử dụng để xoa bóp trị bệnh thấp khớp.
- Điều trị vết thương: Nghiên cứu tại Bệnh viện Chợ Rẫy TP.Hồ Chí Minh cho thấy dầu mù u có hiệu quả tốt trong điều trị vết thương và viêm xương.
- Điều trị viêm cổ tử cung: Dầu mù u đã được Nguyễn Tiến Hải sử dụng thành công để điều trị lộ tuyến viêm cổ tử cung.
- Sử dụng khác:
- Ngoài công dụng y học, dầu mù u còn được dùng để thắp đèn và nấu xà phòng.
- Gỗ mù u rất cứng và chắc, thường được dùng để đóng thuyền và làm cột buồm.
Cây mù u không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn đóng góp lớn vào việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng nếu được sử dụng đúng cách. Góc Thực Dưỡng cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết. Xin chúc cho bạn và gia đình thật nhiều sức khỏe và an vui trong cuộc sống!
